• 2009-01-14

Ditën e mërkurë, dt. 14 Janar, Universiteti Barleti në bashkëpunim me Century 21, realizuan forumin e diskutimit «Territori në Fokus». Ky forum mori shkas nga publikimi i Numrit të Dytë të Revistës së Përtremuajshme shkencore «Gjeopolitika», botim i Qendërës për Studime Rajonale pranë Institutin Kërkimor Barleti, e cila kësaj rradhe ishte përqendruar tek administrimi i territorit, si edhe tek projekt-ligji për planifikimin e territorit që pritet të miratohet së shpejti në Parlamentin Shqiptar.

Specialistë të politikave territoriale të zhvillimit dhe planifikimit, si edhe përfaqesues të Qeverisë, Bashkiës së Tiranës dhe Bankës Botërore u ftuan të zhvillonin pikëpamjet e tyre në lidhje më projekt-ligjin dhe me problematikën e territorit në përgjithësi.

Sipas moderatorit të këtij forumi Zj. Donika Çapi, përgjeëse e Deptartamentit të Shkencave Politike dhe anëtarë e Redaksisë së "Gjeopolitika" në këtë botim territori këtë botim nuk është konsideruar vetëm në cilësinë e truallit të lirë ose jo lirë për ndërtim, por mbi të gjitha territory është parë si hasipërë e humanizuar, si habiatat, që i jep formë dhe formësohet prej jetës sociale. Planifikimi dhe adminsitrimi i territorit nuk është parë vetëm në fokusin e planit rregullues dhe estik por edhe në dimensionin e tij zhvillimor, funksional, human, dhe ekosistemik. Prandaj vlen të tu debatuar sot, nëse projekt-ligji që kemi në duar jep ose jo mundësi për të tejkaluar Parimin e "3 R" - Rikthim, Regjistrim, Rregullim (legalizim), i cili ka udhehequr planifikimin territorial deri më sot.

Z. Mentor Nazarko, Kryeredaktor i "Gjeopolitika" dhe njëkohësisht edhe Drejtor i Qëndreë për Studime Rajonale, dhe Prof. Dr. Artan Fuga Kryetar i Bordit të Revistës, në një trajtësë të përbashkët theksuan se teksti i projekt - ligjit për rregullimin e territorit ka ardhur vazhdimisht në përmirësim. Vëmë re me kënaqësi se disa nga shqetësimet ngritur në studimet tona të mëparëshme botuar sot pjesërisht në faqet e numurit të dytë të revistës "Gjeopolitika" që promovojmë, gjejnë përgjigje në formulimet që ky tekst projekt - ligji bën sot. Na ka interesuar ky projekt - ligj jo vetëm si qytetarë të kujdesur për të pasur një hapësirë territoriale dhe të banuar sipas kritereve moderne por edhe për katër faktorë si më poshtë:

Se pari : kombinimi i interesit kombëtar që sigurohet nga autoritetet kombëtare te planifikimit të territorit, me autonominë vendim-marrëse të pushtetit vendor. Pra kombinimi i kompetencave të autoritetit publik qendror dhe demokracisë vendore, çka eshte një problem shume i rëndësishëm dhe që ka marrë zgjidhje te ndryshme në vende të ndryshme të Balkanit dhe më gjerë, zgjidhje që shpesh rezultojnë problematike për bashkësitë lokale dhe minoritet etnike dhe kombëtare. Se dyti: ajo çka na ka interesuar po ashtu lidhet me garantimin e kompetencave të qarkut në planifikimin dhe rregullimin e territorit. Ka qenë fare evidente për ne gjatë studimit në fjalë se ka ardhur koha që të ketë një përputhje sa më të saktë midis kufijve të një zone të gjerë gjeografike dhe territorit administrativ. Së treti: projekt - ligji jep zgjidhje të vendosura për pjesëmarrjen e publikut, të qytetarëve dhe të aktorëve të interesit në konsultimin e politikave dhe vendimmarrjeve të autoriteteve përkatëse lidhur me rregullimin e territorit. Së katërti: është me shumë vlera që territori në këtë projekt - ligj nuk është parë thjesht si hapësirë dy-dimensionale, por shumë më gjerë sesa kaq, pra edhe si një hapësirë simbolike vlerash shpirtërore dhe kulturore, edhe si burim pasurish natyrore, edhe për vlerat turistike, sikurse përmbledh edhe dimensionin e tretë të hapësirës, lartësinë, që gjykoj se mbërthen në vetvete të gjitha krizat e marrëdhënieve midis hapësirës dhe shoqërisë, e bashkë me të problematikën e nivelit të pastërtisë së ajrit, të zhurmave, sikurse e trajton territorin edhe si peisazh, etj.

I ftuar në këtë forum për të diskutuar disa nga aspektet kyçe të Projekt-ligjit për Planifikimin e Territorit, Z. Sokol Olldashi, Minister i Transporteve dhe Punëve Publike theksoi se ky ligj frymezohet tërësisht nga Kushtetuta e Shqipërisë si edhe nga Agenda 21 e OKB. Përparësitë e padiskutueshme të këtij ligji theksoi ai janë decentralizimi vertikal dhe horizontal, si edhe përdorimi me efikasitet i rregjistrit të territorit, one stop shop, si edhe parimi i heshtjes si aprovim. Z. Olldashi vuri në dukje se asnjë ligj sado i përsosur nuk mund të shmang papërgjegjshmërinë njerëzore në zbatimin e ligjeve. Ai kritikoi projektin-planin rregullues paraqitur nga Bashkia e Tiranës si klientelist dhe si një plan rregullues për troje.

Zonja Majlinda Dhuka, Drejtore e Përgjithëshme për politikat e Zhvillimit dhe Planifikimit pranë bashkisë së Tiranës, duke përshndetur forumin në emër të Z. Edi Rama, në përgjigjen e saj ndaj kritikave të Zotit Olldashi u shpreh se projekt-ligji është së pari i vonuar dhe së dyti nuk merr parasysh zhvillimin e territorit por vetëm planifikimin e tij, nuk ka patur parasysh ligjin për tokën bujqësore, dhe se për zbatimin e këtij projekt-ligji mungojnë instrumentat. Duket sikur, tha jo, shteti e ka bërë ligjin për vete e jo për qytetarët.

Në këtë forum ishin të pranishëm edhe Drejtorja e Bankës Botërore, Zj. Camille Naumah si edhe ekperti i urbanistikës dhe planifikimit urban, profesor ne Universitetin e Californisë, Z. David Dawell. Zj. Nauham u shpresh povizitisht në lidhje me projekt-ligjin, i cili siç tha ajo është asistuar edhe nga Banka Botërore. Zj. Naumah u shpreh ky ligj dëshmon që tashmë në Shqipëri mund të flitet për "3 E" - Evolucion në vend të "3 R".

Zj. Naumah vuri në dukje se është tashmë e rëndësishme të vihet theksi tek dallimi mes kontrollit të territorit dhe adminstrimit të tij.

Sipas Dawell qytetet shqiptare kanë nevojë të marrim seriozisht parasysh parimin e fleksibilitetit dhe të zgjerimit territorial të tyre, një rast ky i provuar si i nevojshëm në Kinë dhe Indi.

Z. Artan Hoxha, Drejtor iISB, theksoi 4 sfidat që dalin përpara ligjit të ri : përthyerja e politikave të zhvillimit në territor, përdorimi i instrumentave të duhur dhe teknologjisë së informacionit, sfidat burimore të të ardhurave vendore, si edhe nevoja e ngutëshme për profesionistë të rinj planifikues dhe urbanistë.

Ndërsa zoti Artan Lame, theksoi se ajo që na mungon nuk janë ligjet e mirë por vullneti politik për ti zbatuar ato. Duhet vënë në lëvizje politika që të mos xhirojmë bosh, tha ai, pasi krimi në territor është më i rëndë se krimi kundra një personi të veçantë, pasiqë territori dëmtohet për qindra vjeçarë.

Përfaqësuesi i Century 21 Real Estate, vuri në dukje se aktorët privatë duhet të jënë operativë në vendimmarrje, pasi planifikimi i mirë ose jo i territorit ndikon edhe në çmimin e pasurive të paluajtëshmë kombëtare.

Z. Marin Biçoku këshilltar praën Kryeministrit, vuri në dukje se risku I vetëm prej të cilit mund të preket ky ligj I ri është moszbatimi I tij, si edhe leximi I këtij ligji në shkëputje nga ligjet e tjera mbështetëse. Z. Biçoku u shpreh se ndërkohë plani rregullues propozuar nga bashkia e Tiranës bazohet mbi logjikën e principatave e se ai akoma nuk është konsultuar me publikun pasi drafit është ende në anglisht.

Në përmbyllje të këtij aktiviteti Zj. Donika Çapi u shpreh se ky forum i inicuar nga Universiteti Barleti ishte mjaft i frytshëm për tNULLju dhënë mundësi specialistëve të transhendonin prej pozicioneve të tyre qoftë edhe politike për tu fokusuar tek çështje konkrete që do tu vijnë në ndihmë qytetarve të interesuar drejtpërsëdrejti në cilësinë e jetës së tyre në hapsirat urbane.